Synod w Whitby - Zderzenie Tradycji Rzymskiej z Celtyckim Wizerunkiem Chrześcijaństwa

VII wiek to okres niezwykłych przemian w Europie, a szczególne wydarzenia miały miejsce na ziemiach dzisiejszej Anglii. Mowa o Synodzie w Whitby, który odbył się w 664 roku, i stał się areną zaciętej debaty teologicznej między zwolennikami dwóch różnych tradycji chrześcijańskich: rzymskiej i celtyckiej.

Synod w Whitby zwołany został przez króla Northumbrii Oswiu, który pragnął rozstrzygnąć spór dotyczący daty obchodów Wielkanocy. Kościół rzymski, reprezentowany przez biskupa Wilfrida z Yorku, stawiał na obliczenia oparte na kalendarzu juliańskim i datę 25 marca. Z kolei mnisi z Iona, wyznawcy tradycji celtyckiej, pod kierownictwem biskupa Colmana, swoją argumentację oparli na starożytnym irlandzkim obliczaniu daty Wielkanocy, uzależnionym od pełni księżyca.

Oswiu, chcąc uniknąć dalszych sporów w swoim królestwie i zharmonizować praktyki religijne, postanowił zwołać synod w Whitby, małej miejscowości nad wybrzeżem Yorkshire.

Synod stał się nie tylko areną teologicznej dyskusji na temat daty Wielkanocy. Dotknął on również innych kwestii, takich jak sposób obliczania tonsury, czy forma obrzędów liturgicznych. Dyskusje te ujawniły głębokie różnice w rozumieniu chrześcijaństwa między Rzymianami a Celtami.

• Różnice w tradycjach:

W trakcie synodu biskup Wilfrid, argumentując za datą 25 marca, powoływał się na autorytet papieża w Rzymie. Colman z kolei podkreślał starszeństwo i autentyczność tradycji celtyckiej, która miała swoje korzenie w Irlandzie. Ostatecznie król Oswiu postanowił uznać stanowisko Kościoła rzymskiego. Decyzja ta miała daleko idące konsekwencje dla rozwoju chrześcijaństwa na terenach Anglii.

Skutki Synodu w Whitby:

• Standaryzacja praktyk religijnych: Synod doprowadził do ujednolicenia praktyk liturgicznych i obyczajów religijnych w królestwie Northumbrii, co miało wpływ na inne królestwa anglosaskie.
• Wzrost wpływów Kościoła Rzymskiego: Zwycięstwo Wilfrida oznaczało wzrost autorytetu papieża w Rzymie i wzmocnienie pozycji Kościoła rzymskiego w Anglii.
• Zanik tradycji celtyckiej: Chociaż Synod w Whitby nie doprowadził do całkowitego wyplenienia tradycji celtyckiej, to jednak ograniczył jej zasięg i popularność.

Synod w Whitby był wydarzeniem o ogromnym znaczeniu historycznym. Nie tylko rozstrzygnął spór teologiczny dotyczący daty Wielkanocy, ale również wpłynął na rozwój chrześcijaństwa w Anglii. Znaczenie tego synodu do dziś jest przedmiotem badań historyków i teologów.

Istnieje wiele hipotez dotyczących dalszych losów Colmana. Jedna z nich mówi o jego wygnaniu do Irlandii, gdzie kontynuował nauczanie tradycji celtyckiej. Inne źródła sugerują, że Colman pozostał w Northumbrii i przyjął rzymską datę Wielkanocy, kontynuując pracę duszpasterską w zmienionych warunkach.

Synod w Whitby to fascynujący przykład zderzenia dwóch kultur chrześcijańskich: rzymskiej i celtyckiej. Było to wydarzenie pełne napięcia i emocji, które w końcu doprowadziło do ujednolicenia praktyk religijnych w Anglii.

Dalsze badania:

• “Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum” Beda Czcigodnego - źródło informacji historycznej o Synodzie w Whitby
• “The Anglo-Saxon Chronicle” - kronika opisująca wydarzenia z okresu VII wieku

Synod w Whitby to historia fascynująca nie tylko dla historyków, ale także dla każdego, kto interesuje się kulturą i religią. To przykład na to, jak napięcia ideowe mogą prowadzić do fundamentalnych zmian w społeczeństwie.